نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری پژوهش هنر، دانشگاه هنر، تهران، ایران
2 دانشیار دانشکده سینما و تئاتر، دانشگاه هنر، تهران، ایران
چکیده
درونمایهشناسی فرهنگی به معنای مطالعة تطبیقی درون‌مایه‌ها در آثار ادبی-هنری یک پیکرة فرهنگی از روش‌های جدید برای مطالعة فیلم‌های سینمایی است. مطالعة فیلم‌های سینمایی برای به دست آوردن و بحث دربارة درون‌مایه‌های آنها که اغلب در چارچوب روش‌شناسی کیفی به انجام می‌رسد، همواره با این مشکل مواجه است که استخراج آنچه در فیلم آمده بیشتر به دقّت و سلیقة پژوهشگر وابسته است و با تغییر شرایط مشاهده، نتایج آن می‌تواند تغییرات بسیاری داشته باشد. داشتن چارچوبی برای مطالعة محتوای فیلم‌ها علاوه بر اینکه بر اساس پشتوانه‌های نظری به مطالعة آنها نظم و انسجام لازم را می‌دهد، باعث می‌شود با تغییر شرایط مشاهده نتایج آن کمتر تغییر کند و از این‌رو داده‌های حاصل دارای اعتبار و پایایی بیشتری باشند.
درون‌مایه، مفهومی در نقد ادبی است که سابقة چندصد ساله در ادبیات نمایشی دارد و در آغاز قرن بیستم در آثار فرمالیست‌های روس بازتعریف شد و کاربردهای تازه‌ای پیدا کرد. روایت فیلم، سرچشمة درون‌مایه‌های آن است؛ ولی از آنجا که فیلمسازان اغلب می‌کوشند آنچه را در پس ذهن‌شان قرار دارد، در لفافه بیان کنند، فهم درون‌مایه از روایت چندان کار ساده‌ای نیست. در این پژوهش روشی برای تحلیل درون‌مایة فیلم‌های داستانی براساس سازه‌های روایی آنها شامل پی‌رنگ و شخصیت‌پردازی معرفی شده است. نتیجه اینکه با به‌کارگیری این روش، استخراج درون‌مایه‌ها و دست‌یافتن به معانی ضمنی و نمادین آنها به صورتی روشمند و سازمان‌یافته ممکن می‌شود.
کلیدواژه‌ها
)